سامانه مودیان چیست؟

در چند سال اخیر مالیات، تبدیل به بحث مهم بسیاری از صاحبان مشاغل کوچک و خرد شده است. این علاوه بر شرکت‌ها، سازمان‌ها، تجار و مشاغل بزرگی است که معمولا پای ثابت مالیات‌ها بوده‌اند. آنچه مسلم است تمامی افراد فوق باید از طریق سامانه مودیان مالیاتی، نسبت به پرداخت آن اقدام کنند. در این مقاله، درباره سامانه مذکور، نحوه ثبت‌نام، جرایم و موارد مهم دیگر توضیحاتی ارائه داده‌ایم:

درباره سامانه مودیان

سامانه مودیان، سامانه‌ای است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور طراحی و راه‌اندازی شده است. این سامانه با هدف جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی اطلاعات مربوط به مودیان مالیاتی، از جمله اطلاعات فروش، درآمد، هزینه‌ها و دارایی‌ها، ایجاد شده است.

هر فرد مشمول مالیات موظف است برای ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی و اخذ شناسه یکتای حافظه مالیاتی اقدام کند. در این سامانه به هر مودی مالیاتی یک کارپوشه اختصاص داده می‌شود. این کارپوشه راه ارتباطی مودیان با سازمان امور مالیاتی است. مشمولین باید صورتحساب‌های الکترونیک خود را مطابق فراخوان‌های اعلامی قانون تسهیل تکالیف مودیان در اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان در موعدهای مشخص به سامانه مودیان، ارسال کنند. همه اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به ارسال صورت‌حساب الکترونیکی هستند. عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان، عدم استفاده از پایانه فروشگاهی، منجر به جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد فروش یا ۲۰ میلیون ریال (هر یک که بیشتر باشد) می‌شود.

نکته مهم اینجاست که علاوه بر جرائم مذکور عواقبی نظیر محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم نیز برای مودی در نظر گرفته شده است. جریمه دیگری که از اهمیت بالایی برخوردار است، جریمه عدم اعلام حساب یا حساب‌های بانکی واحد اقتصادی به سازمان است که جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد فروش انجام شده یا ۲۰ میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد) را در پی دارد. همچنین محرومیت از معافیت‌ها و نرخ صفر و مشوق‌های مالیاتی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی نیز بخشی از این جریمه است. سامانه مودیان شامل دو بخش اصلی زیر است:

بخش پایانه‌های فروشگاهی (POS)

این بخش شامل نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی است که برای صدور صورتحساب‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بخش سامانه مودیان

این بخش شامل زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری لازم برای جمع‌آوری، پردازش، و تحلیل اطلاعات مالیاتی است. بر اساس قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، تمامی مودیان مالیاتی که فروش کالا یا ارائه خدمات به صورت نقدی یا غیرنقدی دارند، موظف به استفاده از سامانه مودیان هستند. این مودیان شامل اشخاص حقیقی و حقوقی، از جمله تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، خدمات‌دهندگان و ارائه‌دهندگان کالا و خدمات در مناطق آزاد تجاری-صنعتی هستند. سامانه مودیان در سال ۱۳۹۸ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و از سال ۱۳۹۹ تا کنون در حال توسعه و راه‌اندازی است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تمامی مودیان موظف هستند تا پایان سال ۱۴۰۲ در سامانه مودیان ثبت نام کنند.

مراحل ثبت نام سامانه مودیان

برای ثبت نام سامانه مودیان و ایجاد امکان ارسال صورت‌حساب الکترونیکی به این سازمان باید تمام مراحل زیر را طی کنید:

۱- ثبت‌نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده

۲- دریافت گواهی امضای الکترونیک

۳- دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی

۴- دریافت شناسه کالاها و خدمات

ثبت نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده

برای ثبت نام سامانه مودیان ابتدا باید در نظام مالیاتی ثبت نام کنید و پرونده مالیاتی تشکیل بدهید. به احتمال بسیار زیاد این کار قبلاً توسط شما انجام شده تا بتوانید مالیات عملکرد سالانه شرکت خودتان را پرداخت کنید.  اگر هنوز پرونده مالیاتی خودتان را در سامانه ملی خدمات مالیاتی تشکیل نداده‌اید، باید برای ثبت نام به سایت www.my.tax.gov.ir مراجعه کنید. اما مرحله دوم فرایند ثبت نام در سامانه مودیان نیاز به دقت و توجه  بیشتری دارد. در ادامه درباره مرحله دوم توضیح می‌دهیم.

دریافت گواهی امضای الکترونیک

 برای دریافت گواهی امضای الکترونیک باید ابتدا وارد سایت www.gica.ir بشوید. پس از ورود به این سایت بر روی «درخواست صدور گواهی امضای الکترونیک» کلیک کنید و مراحل ثبت نام و احراز هویت را طی کنید. نهایتاً در این سایت یک کد رهگیری به شما داده می‌شود که باید با در دست داشتن این کد به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه و توکن امضای الکترونیک که چیزی شبیه به یک فلش مموری هست را دریافت کنید. اما حتما برای شما هم این سؤال پیش می‌آید که توکن امضای الکترونیک چه کاربردی دارد؟ شما باید از این توکن برای استخراج کلید عمومی سامانه مودیان استفاده کنید تا بتوانید از طریق این کلید شناسه یکتای حافظه مالیاتی خودتان را دریافت کنید.

دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی

پس از اینکه کلید عمومی سامانه مودیان را از توکن امضای الکترونیک استخراج کردید می‌توانید برای دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی و ثبت نام توکن سامانه مودیان اقدام کنید. سازمان امور مالیاتی برای همه کسانی که پرونده مالیاتی دارند، کارپوشه مودیان را ایجاد کرده است. شما با ورود به درگاه ملی خدمات مالیاتی به نشانی www.my.tax.gov.ir میتوانید به این کارپوشه وارد شوید. در این کارپوشه با کلیک بر روی گزینه «شناسه های یکتا حافظه مالیاتی» در سمت راست صفحه، امکان بارگذاری فایل کلید عمومی و دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی به وجود می آید.

ثبت نام توکن سامانه مودیان

پس از اینکه کد یکتای حافظه مالیاتی خودتان را دریافت کردید، باید با در دست داشتن این کد به یکی از دفاتر پیشخوان دولت در محل زندگی خودتان مراجعه کنید. با ارائه مدارک لازم به دفتر پیشخوان از جمله آگهی تاسیس و آگهی آخرین تغییرات شخص حقوقی، توکن سامانه مودیان را دریافت خواهید کرد.

دریافت شناسه کالا و خدمات

شناسه کالا و خدمات در واقع کد هایی است که سازمان امور مالیاتی به کالاها و خدمات گوناگون اختصاص داده است. شناسه کالا و خدمات به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:

• شناسه عمومی کالا و خدمات
• شناسه خصوصی کالا و خدمات

طبق اعلام سازمان امور مالیاتی فعلا الزامی برای ارسال شناسه خصوصی وجود ندارد و مودیان مالیاتی باید فقط از شناسه عمومی کالا استفاده کنند. شناسه عمومی کالاها و خدمات شامل لیستی از تمام کالاها و خدمات و شناسه مربوط به آنها می شود. این لیست از آنجایی اهمیت دارد که شما باید چک کنید که شناسه عمومی کالا و خدمات شما در این لیست وجود داشته باشد تا بتوانید از آن استفاده کنید؛ برای این کار به نشانی www.stuffid.tax.gov.ir مراجعه و شناسه کالا و خدمات خودتان را دریافت کنید. در صورتی که شناسه کالا و خدمات شما در این سایت وجود نداشت باید به سامانه جامع تجارت به نشانی www.ntsw.ir رجوع کنید و برای کالا و خدمات خودتان شناسه کالا دریافت کنید.

تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان

تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان، به صورت تدریجی و بر اساس فراخوان‌های سازمان امور مالیاتی کشور تعیین شده است. بر اساس این فراخوان‌ها، مودیان موظف هستند در تاریخ‌های زیر در سامانه مودیان ثبت نام و نسبت به صدور صورتحساب الکترونیکی اقدام کنند:

• شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس: از تاریخ ۱۴۰۱/۸/۱
• شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌های اجرایی مشمول ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری: از تاریخ ۱۴۰۱/۱۰/۱
• اشخاص حقوقی به جز اشخاص حقوقی موضوع ماده ۱۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده: از تاریخ ۱۴۰۲/۱/۱
• صاحبان مشاغل موضوع فراخوان‌های هشت گانه مالیات بر ارزش افزوده (صاحبان مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده): از تاریخ ۱۴۰۲/۴/۱

بنابراین، تاریخ اجرای کامل قانون سامانه مودیان، تا پایان سال ۱۴۰۲ خواهد بود. لازم به ذکر است که عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان و عدم صدور صورتحساب الکترونیکی، موجب محرومیت مودیان از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی خواهد شد.

اشخاص مشمول قانون سامانه مودیان

بر اساس قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، تمامی مودیان مالیاتی که فروش کالا یا ارائه خدمات به صورت نقدی یا غیرنقدی دارند، موظف به استفاده از سامانه مودیان هستند. این مودیان شامل اشخاص حقیقی و حقوقی، از جمله تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، خدمات‌دهندگان و ارائه‌دهندگان کالا و خدمات در مناطق آزاد تجاری-صنعتی هستند. به طور مشخص، اشخاص مشمول قانون سامانه مودیان عبارتند از:

اشخاص حقوقی

کلیه اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های چهارم و پنجم باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۰۳ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، اعم از دولتی و غیردولتی، مشمول این قانون هستند.

صاحبان مشاغل

کلیه صاحبان مشاغل موضوع فصل ششم باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۰۳ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، اعم از صنفی و غیرصنفی، مشمول این قانون هستند.

جرائم عدم اجرای قانون سامانه مودیان

قبل از هرچیز باید بدانیم که میزان جریمه‌های مذکور در صورت تکرار، دو برابر خواهد شد. جرائم عدم اجرای قانون سامانه مودیان به شرح زیر است:

• در صورت عدم ثبت نام در سامانه مودیان: جریمه معادل یک درصد (۱%) از مبلغ فروش کالا یا ارائه خدمات بدون صدور صورتحساب الکترونیکی.
• در صورت عدم صدور صورتحساب الکترونیکی: جریمه معادل پنج درصد (۵%) از مبلغ فروش کالا یا ارائه خدمات بدون صدور صورتحساب الکترونیکی.

علاوه بر جریمه‌های مذکور، عدم ثبت نام در سامانه مودیان و عدم صدور صورتحساب الکترونیکی، موجب محرومیت مودیان از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی خواهد شد.

سایر جرائم مرتبط با سامانه مودیان عبارتند از:

• استفاده از حافظه مالیاتی متعلق به سایر مودیان یا واگذاری حافظه مالیاتی خود به دیگران:

جریمه معادل ده درصد (۱۰%) از مبلغ فروش کالا یا ارائه خدمات انجام‌شده از طریق حافظه مالیاتی متعلق به سایر مودیان یا حافظه مالیاتی واگذارشده به دیگران.

• عدم اعلام شماره حساب‌های بانکی تجاری:

جریمه معادل ده درصد (۱۰%) از عملکرد و فروش انجام‌شده از طریق آن حساب بانکی.

• تولید، عرضه یا استفاده از تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و پایانه‌های فروشگاهی معیوب:

علاوه بر جبران ضرر و زیان، حسب مورد به یک یا چند مورد از مجازات‌های تعزیری درجه شش قانون مجازات اسلامی به غیر از حبس، محکوم می‌شود.

• تخریب پایانه فروشگاهی خود یا دیگران

علاوه بر جبران ضرر و زیان، حسب مورد به یک یا چند مورد از مجازات‌های تعزیری درجه شش قانون مجازات اسلامی به غیر از حبس، محکوم می‌شود.

• رسیدگی به تخلفات مربوط به سامانه مودیان:

بر عهده کمیسیونی متشکل از نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران است. این کمیسیون می‌تواند در صورت لزوم، از نظر کارشناسان رسمی دادگستری استفاده کند.

مزایای سامانه مودیان مالیاتی

سامانه مودیان مالیاتی مزایای متعددی برای دولت، مودیان مالیاتی و اقتصاد کشور دارد. از جمله مزایای این سامانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

برای دولت

• افزایش شفافیت و عدالت مالیاتی

سامانه مودیان با جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی اطلاعات مالیاتی، امکان نظارت دقیق‌تر دولت بر فعالیت‌های اقتصادی و میزان مالیات پرداختی مودیان را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش فرار مالیاتی و افزایش عدالت مالیاتی کمک کند.

• کاهش هزینه‌های دولت

سامانه مودیان با حذف نیاز به ارسال مکاتبات و مراجعه حضوری مودیان به سازمان امور مالیاتی، می‌تواند هزینه‌های دولت را کاهش دهد.

• پیشرفت در حوزه مالیات‌ستانی الکترونیکی

سامانه مودیان زمینه‌های لازم برای پیشرفت در حوزه مالیات‌ستانی الکترونیکی را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به تسهیل و تسریع فرآیند مالیات‌ستانی کمک کند.

برای مودیان

• افزایش سرعت و دقت در ارسال اطلاعات مالیاتی

سامانه مودیان امکان ارسال سریع و دقیق اطلاعات مالیاتی را برای مودیان فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های مودیان کمک کند.

• کاهش مراجعه حضوری به سازمان امور مالیاتی

سامانه مودیان امکان انجام بسیاری از امور مالیاتی را به صورت الکترونیکی فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش مراجعه حضوری مودیان به سازمان امور مالیاتی کمک کند.

• افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری

سامانه مودیان با تسهیل و تسریع فرآیند مالیات‌ستانی، می‌تواند به افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری مودیان کمک کند.

برای اقتصاد کشور

• افزایش درآمدهای مالیاتی

سامانه مودیان با کاهش فرار مالیاتی، می‌تواند به افزایش درآمدهای مالیاتی دولت کمک کند. این امر می‌تواند به بهبود وضعیت بودجه عمومی و رشد اقتصادی کشور کمک کند.

• کاهش نابرابری درآمدی

سامانه مودیان با افزایش شفافیت و عدالت مالیاتی، می‌تواند به کاهش نابرابری درآمدی در جامعه کمک کند.

• تقویت پایه‌های مالیاتی

سامانه مودیان با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای مالیات‌ستانی الکترونیکی، می‌تواند به تقویت پایه‌های مالیاتی کشور کمک کند.

جمع‌بندی

در مجموع، سامانه مودیان مالیاتی یک سامانه جامع و کارآمد است که می‌تواند مزایای متعددی برای دولت، مودیان مالیاتی و اقتصاد کشور داشته باشد. از جمله مزایای این سامانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش شفافیت و عدالت مالیاتی: سامانه مودیان با جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی اطلاعات مالیاتی، امکان نظارت دقیق‌تر دولت بر فعالیت‌های اقتصادی و میزان مالیات پرداختی مودیان را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش فرار مالیاتی و افزایش عدالت مالیاتی کمک کند.
• کاهش هزینه‌های دولت و مودیان: سامانه مودیان با حذف نیاز به ارسال مکاتبات و مراجعه حضوری مودیان به سازمان امور مالیاتی، می‌تواند هزینه‌های دولت و مودیان را کاهش دهد.
• پیشرفت در حوزه مالیات‌ستانی الکترونیکی: سامانه مودیان زمینه‌های لازم برای پیشرفت در حوزه مالیات‌ستانی الکترونیکی را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به تسهیل و تسریع فرآیند مالیات‌ستانی کمک کند.