همه چیز درباره امنیت شغلی و ابعاد آن

امنیت شغلی به کارکنان کمک می‌کند تا با اطمینان و انگیزه بیشتری به کار خود بپردازند و بهره‌وری بالاتری داشته باشند. همچنین، این موضوع موجب کاهش استرس کاری و افزایش رضایت و تعهد کاری می‌شود. در این مقاله در خصوص عوامل موثر بر امنیت شغلی کارگران و چگونگی داشتن امنیت شغلی سازمانی بررسی کرده ایم:

تعریف امنیت شغلی چیست؟

امنیت شغلی (Job Security) به حالتی اطلاق می‌شود که در آن فرد اطمینان دارد شغل فعلی خود را حفظ خواهد کرد و در آینده‌ای قابل پیش‌بینی دچار از دست دادن شغل نمی‌شود.
این مفهوم به میزان استقرار و پایداری فرد در شغل خود اشاره دارد و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. امنیت شغلی علاوه بر پایداری مالی، به بهبود روحیه و انگیزه کاری کارکنان نیز کمک می‌کند و منجر به افزایش بهره‌وری سازمان و کارایی در محیط کار می‌شود.

عوامل موثر بر امنیت شغلی

عوامل موثر بر امنیت شغلی به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند که هر یک نقش مهمی در تأمین و حفظ امنیت شغلی افراد ایفا می‌کنند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

عوامل اقتصادی

• ثبات و رشد اقتصادی: در دوره‌های رشد اقتصادی، شرکت‌ها تمایل بیشتری به حفظ و حتی افزایش نیروی کار دارند، در حالی که در دوره‌های رکود اقتصادی، خطر از دست دادن شغل بیشتر است.
• سلامت مالی شرکت: شرکت‌هایی که از نظر مالی در وضعیت خوبی قرار دارند، قادر به حفظ کارکنان خود هستند و امنیت شغلی بهتری را فراهم می‌کنند.

عوامل سازمانی

• سیاست‌ها و فرهنگ سازمانی: سازمان‌هایی که بر روی توسعه کارکنان و حفظ آنها تمرکز دارند، محیط امن‌تری را برای شغل‌ها ایجاد می‌کنند.
• روابط کارگری: وجود اتحادیه‌های کارگری قوی و همکاری مناسب بین کارکنان و مدیریت، به افزایش امنیت شغلی کمک می‌کند.

عوامل فردی

• مهارت‌ها و تخصص: افرادی که دارای مهارت‌ها و تخصص‌های نادر و مورد نیاز بازار هستند، امنیت شغلی بالاتری دارند.
• عملکرد و بهره‌وری: کارکنانی که عملکرد بالایی دارند و به بهره‌وری سازمان کمک می‌کنند، معمولا امنیت کاری بیشتری دارند.

عوامل قانونی و اجتماعی

• قوانین کار و حمایت‌های دولتی: قوانین حمایتی از جمله قوانین کار، بیمه بیکاری و مزایای اجتماعی می‌توانند به بهبود امنیت شغلی کمک کنند.
• شرایط اجتماعی و سیاسی: ثبات سیاسی و اجتماعی در کشور نیز می‌تواند به ایجاد یک محیط کار امن و پایدار کمک کند.

تحولات تکنولوژیکی

• پیشرفت‌های فناوری: تغییرات تکنولوژیکی می‌توانند هم تهدید و هم فرصت برای امنیت شغلی باشند. افرادی که توانایی انطباق با فناوری‌های جدید را دارند، ممکن است امنیت شغلی بیشتری داشته باشند، در حالی که برخی مشاغل ممکن است به دلیل اتوماسیون و تکنولوژی منسوخ شوند.

شاخص های امنیت شغلی

شاخص‌های امنیت شغلی به مجموعه‌ای از عوامل و معیارها اشاره دارند که میزان ثبات و اطمینان فرد از موقعیت شغلی خود را تعیین می‌کنند. این شاخص‌ها شامل موارد زیر هستند:

ثبات شغلی

 یکی از مهم‌ترین شاخص‌های امنیت شغلی است. این شاخص به مدت زمان اشتغال فرد در یک شغل یا نزد یک کارفرما و نوع قرارداد کاری اشاره دارد. قراردادهای دائمی معمولاً امنیت شغلی بیشتری نسبت به قراردادهای موقت یا پاره‌وقت فراهم می‌کنند.

سطح درآمد

 نیز نقش مهمی در امنیت شغلی ایفا می‌کند. سطح حقوق و دستمزد باید به گونه‌ای باشد که نیازهای مالی فرد را پوشش دهد. همچنین، افزایش منظم حقوق نشان‌دهنده امنیت شغلی است، زیرا به ثبات اقتصادی و رشد حرفه‌ای اشاره دارد.

توسعه حرفه‌ای

 به فرصت‌هایی اشاره دارد که برای آموزش و پیشرفت در شغل فرد فراهم می‌شود. دسترسی به دوره‌های آموزشی و برنامه‌های توسعه مهارت‌ها، همراه با وجود مسیرهای روشن برای ارتقاء شغلی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

محیط کار

نیز یک شاخص کلیدی است. روابط مثبت و حمایتی بین همکاران و مدیران، همراه با شرایط کاری ایمن و بهداشتی و تعادل مناسب بین کار و زندگی، می‌تواند به افزایش احساس امنیت شغلی کمک کند.

رضایت شغلی

از جنبه‌های مختلف مانند محتوای کار، چالش‌ها و فرصت‌ها بررسی می‌شود. احساس رضایت و خوشایند از کار و محیط کاری، به افزایش امنیت شغلی منجر می‌شود.

حمایت‌های قانونی

 شامل وجود قوانین حمایتی از حقوق کارگران و امنیت شغلی آنهاست. همچنین، پشتیبانی اتحادیه‌ها و سازمان‌های کارگری می‌تواند نقش مهمی در حفاظت از امنیت شغلی ایفا کند.

عملکرد سازمانی

به وضعیت مالی و اقتصادی شرکت و توانایی آن در حفظ و پرداخت به موقع حقوق کارکنان اشاره دارد. رشد و توسعه شرکت نشان‌دهنده امنیت شغلی بیشتر برای کارکنان است.

مهارت‌ها و تطابق شغلی

 نیز اهمیت دارند. تناسب مهارت‌ها و دانش فرد با نیازهای بازار کار و تخصص‌های مورد تقاضا، و توانایی فرد در انطباق با تغییرات و یادگیری مهارت‌های جدید، می‌تواند امنیت شغلی را تقویت کند.

نشانه های عدم امنیت شغلی

نشانه‌های عدم امنیت شغلی می‌توانند به شکل‌های مختلفی بروز کنند و تأثیرات منفی بر روحیه و عملکرد فرد داشته باشند. این نشانه‌ها می‌توانند تأثیرات منفی زیادی بر روحیه، عملکرد و بهره‌وری کارکنان داشته باشند و در بلندمدت به مشکلات جدی‌تری منجر شوند. در اینجا مهمترین نشانه‌های عدم امنیت شغلی را نام می‌بریم:

• کاهش و بی‌ثباتی درآمد
• تغییرات مکرر در ساختار سازمانی
• افزایش فشار کاری و استرس
• نبود فرصت‌های پیشرفت و آموزش
• عدم رضایت شغلی و کاهش انگیزه کاری
• افزایش نرخ خروج کاری و ترک کار
• روابط ضعیف و عدم حمایت در محیط کار
• عدم شفافیت در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی
• کمبود ارتباطات موثر

تفاوت امنیت شغلی و ثبات شغلی

تفاوت بین امنیت شغلی و ثبات شغلی در این است که این دو مفهوم به جنبه‌های مختلفی از وضعیت شغلی فرد اشاره دارند:

 امنیت شغلی

   – به احساس کلی فرد از اطمینان و آرامش در مورد حفظ شغل خود اشاره دارد.

   – شامل عواملی مانند میزان حقوق و مزایا، فرصت‌های توسعه حرفه‌ای، محیط کاری سالم، حمایت‌های قانونی، و رضایت شغلی است.

   – به نوعی یک حس ذهنی است که ناشی از عوامل مختلف داخلی و خارجی است که فرد را از لحاظ شغلی ایمن می‌کند.

ثبات شغلی

   – به مدت زمان اشتغال فرد در یک شغل یا نزد یک کارفرما و نوع قرارداد کاری اشاره دارد.

   – بیشتر به واقعیت‌های ملموس و عینی از وضعیت شغلی فرد مربوط است، مانند داشتن یک قرارداد دائمی یا طولانی‌مدت.

   – عدم تغییرات مکرر در شغل و داشتن اطمینان از ادامه اشتغال به شغل فعلی.

تفاوت امنیت شغلی و امنیت سازمانی

تفاوت اصلی میان امنیت شغلی و امنیت سازمانی در این است که امنیت شغلی بیشتر به وضعیت و تجربه فرد در محیط کار اشاره دارد، در حالی که امنیت سازمانی به مجموعه اقدامات و فرآیندهایی گفته می‌شود که برای حفظ امنیت و محافظت از اطلاعات، دارایی‌ها، کارکنان و سایر مولفه‌های سازمان در برابر تهدیدات امنیتی انجام می‌شود. به طور خلاصه:

امنیت شغلی

   – مرتبط با وضعیت و تجربه فرد در محیط کار.

   – شامل عواملی مانند ثبات شغلی، سطح درآمد، رضایت شغلی، توسعه حرفه‌ای، وضعیت محیط کار و حمایت‌های قانونی.

   – تأثیر مستقیم بر روحیه، عملکرد و خوشبختی فرد دارد.

   – اشتراکات بین فرد و سازمان، اما تمرکز بیشتر بر فرد و تجربه کاری او است.

امنیت سازمانی

   – مرتبط با پایداری و امنیت کلیت سازمان.

   – شامل عواملی مانند مالی، رشد و توسعه سازمانی، روابط کاری، ارتباطات داخلی و خارجی، مدیریت بحران و راهبری موثر.

   – تأثیر گسترده‌تر بر سازمان و تاثیرات آن بر کارکنان، مشتریان و جامعه در کل.

   – متمرکز بر استقرار و پایداری سازمان به طور کلی، اما شامل همکاری و امنیت کارکنان نیز می‌شود.

رابطه امنیت شغلی و تعهد سازمانی

رابطه میان امنیت شغلی و تعهد سازمانی از جنبه‌های مختلفی تأثیرگذار است. امنیت شغلی به عنوان احساس فرد از پایداری و ثبات شغلی و تعهد سازمانی به عنوان میزان ارتباط و تعهد فرد به سازمان تعریف می‌شوند. این دو مفهوم به طور مستقیم تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند. به عبارت دیگر، وجود امنیت شغلی، میزان تعهد و وفاداری کارکنان به سازمان را افزایش می‌دهد. زمانی که کارکنان احساس می‌کنند شغل و استخدام خود در معرض تهدید نیست، به طور طبیعی میزان تعهد و تمایل به بازگشت و همکاری با سازمان افزایش می‌یابد.

سازمان‌هایی که به ایجاد و حفظ امنیت شغلی کارکنان خود اهمیت می‌دهند، معمولاً از تعهد و مشارکت بالاتری از سوی کارکنان برخوردارند. این سازمان‌ها اقداماتی مانند ارائه فرصت‌های توسعه حرفه‌ای، ارتقاء شرایط کاری، و تسهیلات برای تعادل کار و زندگی را انجام می‌دهند که به تقویت احساس امنیت شغلی و تعهد سازمانی کمک می‌کند.

همچنین وجود تعهد قوی از سوی کارکنان می‌تواند به پایداری و موفقیت سازمان کمک کند. کارکنانی که احساس امنیت شغلی دارند، بیشتر به تلاش برای رشد و توسعه سازمانی پرداخته و از انجام وظایف خود لذت می‌برند، که در نهایت به بهبود عملکرد و پایداری سازمان کمک می‌کند.

جمع‌بندی

امنیت شغلی به وضعیت و شرایطی اشاره دارد که در آن فرد از پایداری و ثبات شغلی خود اطمینان دارد و نگرانی از دست دادن شغل خود ندارد. این مفهوم شامل عوامل مختلفی مانند ثبات شغلی، سطح درآمد مناسب، فرصت‌های توسعه حرفه‌ای، محیط کاری سالم و حمایتی، رضایت شغلی و حمایت‌های قانونی است. به طور کلی، امنیت شغلی از اهمیت بالایی برخوردار است و به پایداری و موفقیت فردی و سازمانی کمک می‌کند.