تعهد سازمانی چیست؟

یکی از مهمترین چالش‌ها و البته خواسته‌های مدیران سازمان‌ها افزایش تعهد سازمانی کارمندان است. با ارتقا این عامل در سازمان، ماندگاری و بهره‌وری کارکنان بیشتر خواهد شد. این نتیجه مطلوبی است که هر کارفرما و مدیری از سازمان انتظار دارد. در این مقاله در خصوص انواع و اهمیت تعهد سازمانی و مزایای آن نکاتی ذکر کرده‌ایم:

تعریف تعهد سازمان

تعهد سازمانی به معنی وابستگی روانی و عاطفی فرد به سازمانی است که در آن مشغول به کار است. این وابستگی باعث می‌شود که کارمند به اهداف و ارزش‌های سازمان پایبند باشد و احساس تعلق خاطر کند.

تعهد در سازمان به عنوان نگرش روانشناختی کارکنان به وابستگی آن‌ها به سازمان محل کارشان تعریف می‌شود. این تعهد نقش حیاتی در تعیین مدت زمان ماندگاری کارکنان در سازمان و میزان اشتیاق آن‌ها برای تحقق اهداف سازمان دارد. با تعریف و تقویت تعهد سازمانی در مجموعه، رضایت کارکنان، ثبات رهبری و بهبود عملکرد ارتقا یافته و مسائل مرتبط با درگیری شغلی، عدم امنیت شغلی و مشکلات سازمانی مشابه کاهش می‌یابد. به عنوان یک مدیر، سنجش میزان تعهد کارکنان و بررسی عملکرد روزانه آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

انواع تعهد سازمانی

تعهد سازمانی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

تعهد عاطفی: این نوع تعهد نشان‌دهنده‌ی وابستگی عاطفی و روانی کارمند به سازمان است. کارمندان با تعهد عاطفی بالا احساس تعلق و خشنودی از کار در سازمان دارند و به اهداف و ارزش‌های آن متعهد هستند.

تعهد مستمر: این نوع تعهد بر مبنای نیاز کارمند به ماندن در سازمان به دلایل مختلف از جمله منافع مالی، امنیت شغلی و هزینه‌های احتمالی ترک سازمان است. کارمندانی با تعهد مستمر بالا بیشتر به دلیل نیاز به حفظ شرایط موجود در سازمان باقی می‌مانند.

تعهد هنجاری: این نوع تعهد بر اساس احساس وظیفه و مسئولیت اخلاقی کارمند نسبت به سازمان است. در این نوع تعهد، کارمند احساس می‌کند که باید در سازمان بماند و به اهداف آن کمک کند، حتی اگر از شرایط کاری رضایت کامل نداشته باشد.

نمودار تعهد سازمانی

نمونه تعهد سازمانی

نمونه‌ای از تعهد سازمانی می‌تواند کارمندی باشد که با وجود پیشنهادهای شغلی بهتر از سایر شرکت‌ها، به کار خود در سازمان فعلی ادامه می‌دهد. او احساس تعلق عمیقی به سازمان دارد و به اهداف و ارزش‌های آن متعهد است. این کارمند علاوه بر انجام وظایف خود با دقت و بهره‌وری بالا، در فعالیت‌های اضافی سازمان نیز شرکت می‌کند، پیشنهادهای سازنده ارائه می‌دهد و با انگیزه و اشتیاق برای پیشرفت سازمان تلاش می‌کند.

به عنوان مثال، یک کارمند بخش بازاریابی ممکن است پیشنهاد شغلی با حقوق بالاتر از یک شرکت دیگر دریافت کند، اما به دلیل احساس تعهد و تعلق سازمان فعلی، تصمیم به ماندن بگیرد. این کارمند به اهداف بلندمدت سازمان باور دارد و نقش خود را در موفقیت آن حیاتی می‌داند، بنابراین با اشتیاق در جلسات و پروژه‌های تیمی مشارکت می‌کند و تلاش می‌کند تا بازدهی خود و همکارانش را افزایش دهد. این نمونه نشان‌دهنده‌ی تعهد عاطفی و هنجاری کارمند به سازمان است و نقش مهمی در بهبود عملکرد کلی و ایجاد یک محیط کاری مثبت و پایدار دارد.

مزایای تعهد سازمانی

با بهره‌گیری از مزایای تعهد سازمانی، سازمان‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد کلی، افزایش بهره‌وری و ایجاد یک محیط کاری مثبت و پایدار دست یابند. تعهد سازمانی دارای مزایای متعددی است که می‌تواند به بهبود عملکرد سازمان و رضایت کارکنان کمک کند:

افزایش بهره‌وری کارکنان

 کارکنانی که تعهد سازمانی دارند، به اهداف و ارزش‌های سازمان باور دارند و با انگیزه و اشتیاق بیشتری کار می‌کنند. این امر منجر به افزایش بهره‌وری و کارایی در انجام وظایف و پروژه‌ها می‌شود.

کاهش غیبت و مرخصی‌های غیر ضروری

تعهد سازمانی باعث می‌شود کارکنان تمایل بیشتری به حضور منظم در محل کار داشته باشند و از مرخصی‌های غیر ضروری خودداری کنند. این امر به کاهش هزینه‌های ناشی از غیبت کارکنان و افزایش تداوم کاری کمک می‌کند.

ثبات و کاهش نرخ ترک کار

کارکنانی که به سازمان خود متعهد هستند، تمایل کمتری به ترک کار خود دارند. این امر منجر به کاهش هزینه‌های استخدام و آموزش کارکنان جدید می‌شود و به ثبات و پایداری سازمان کمک می‌کند.

بهبود همکاری و کار تیمی

تعهد سازمانی باعث افزایش روحیه همکاری و تعامل مثبت بین کارکنان می‌شود. کارکنان متعهد به همکاران خود کمک می‌کنند و در فعالیت‌های تیمی به طور موثرتری شرکت می‌کنند، که این امر به تحقق اهداف سازمانی کمک می‌کند.

افزایش رضایت و انگیزه کارکنان

تعهد سازمانی منجر به افزایش رضایت شغلی و انگیزه کارکنان می‌شود. این امر به نوبه خود باعث بهبود روحیه کارکنان و افزایش میل به مشارکت در فعالیت‌های سازمانی می‌شود.

جذب و نگهداشت استعدادها

سازمان‌هایی که سطح بالایی از تعهد سازمانی را در بین کارکنان خود پرورش می‌دهند، جذابیت بیشتری برای جذب استعدادهای جدید دارند. همچنین، کارکنان فعلی نیز تمایل بیشتری به ماندن و رشد در چنین سازمان‌هایی دارند.

راهکارهای افزایش تعهد سازمانی

ایجاد محیط کاری مثبت: فراهم کردن محیطی حمایتی، مشارکتی و انگیزشی که کارکنان در آن احساس راحتی و امنیت کنند.

توسعه فرصت‌های آموزشی: ارائه فرصت‌های آموزشی و توسعه مهارت‌ها به منظور ارتقای توانایی‌ها و پیشرفت شغلی کارکنان.

ارتباطات موثر: ترویج ارتباطات باز و شفاف میان مدیران و کارکنان برای ایجاد اعتماد و اطمینان متقابل.

تشویق و پاداش: شناخت و پاداش دادن به عملکرد خوب کارکنان از طریق برنامه‌های تشویقی و انگیزشی.

تعادل کار و زندگی: ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی کارکنان با ارائه برنامه‌های انعطاف‌پذیر و حمایت از نیازهای خانوادگی.

مشارکت در تصمیم‌گیری: دخیل کردن کارکنان در فرآیندهای تصمیم‌گیری سازمانی برای افزایش احساس تعلق و مسئولیت.

توسعه مسیر شغلی: طراحی و اجرای برنامه‌های توسعه مسیر شغلی که امکان پیشرفت و ارتقای شغلی را برای کارکنان فراهم می‌کند.

بررسی تعهد سازمانی با فرسودگی شغلی

تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی دو مفهوم مهم در مدیریت منابع انسانی هستند که ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. در حالی که تعهد سازمانی به احساس تعلق و وابستگی کارکنان به سازمان اشاره دارد، فرسودگی شغلی به حالت‌های خستگی جسمی و روانی ناشی از فشارهای شغلی طولانی مدت مربوط می‌شود. بررسی رابطه بین این دو مفهوم می‌تواند به شناسایی عواملی که منجر به بهبود وضعیت کارکنان می‌شود، کمک کند.

رابطه بین تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی

تعهد عاطفی و فرسودگی شغلی

• کارکنانی که تعهد عاطفی بالایی نسبت به سازمان خود دارند، معمولا احساس تعلق و رضایت بیشتری از کار خود دارند و کمتر دچار فرسودگی شغلی می‌شوند.
• تعهد عاطفی می‌تواند به عنوان یک عامل محافظتی در برابر استرس کاری و فرسودگی شغلی عمل کند، زیرا کارکنان متعهد به طور معمول انگیزه بیشتری برای مقابله با چالش‌های شغلی دارند.

تعهد مستمر و فرسودگی شغلی

• تعهد مستمر ممکن است به افزایش فرسودگی شغلی منجر شود، زیرا کارکنانی که به دلایل اقتصادی یا نبود گزینه‌های شغلی دیگر در سازمان باقی می‌مانند، ممکن است احساس اسارت و نارضایتی داشته باشند.
• این نوع تعهد می‌تواند فشارهای روانی و خستگی را افزایش دهد، زیرا کارکنان به دلایل غیر عاطفی و غیر بازاری در سازمان باقی می‌مانند.

تعهد هنجاری و فرسودگی شغلی

• تعهد هنجاری می‌تواند هم اثر مثبت و هم اثر منفی بر فرسودگی شغلی داشته باشد. از یک سو، احساس وظیفه و مسئولیت نسبت به سازمان ممکن است انگیزه‌ای برای کار بهتر و رضایت شغلی باشد. از سوی دیگر، اگر این احساس وظیفه بیش از حد باشد، می‌تواند به استرس و فشار روانی منجر شود.

تاثیر تعهد سازمانی بر عملکرد شغلی

تعهد سازمانی تاثیر قابل توجهی بر عملکرد شغلی دارد. کارکنانی که تعهد بالایی نسبت به سازمان خود دارند، معمولا تمایل بیشتری به انجام وظایف خود به بهترین نحو دارند و این موضوع منجر به بهبود عملکرد شغلی می‌شود. تاثیرات تعهد سازمانی بر عملکرد شغلی شامل موارد زیر است:

افزایش بهره‌وری: کارکنان متعهد انگیزه بیشتری برای انجام کارها با کیفیت بالا و در زمان مقرر دارند که این منجر به افزایش بهره‌وری کلی سازمان می‌شود.

کاهش نرخ ترک شغل: تعهد سازمانی کارکنان باعث می شود تا تمایل کمتری به ترک شغل خود داشته باشند که این موضوع منجر به کاهش هزینه‌های مرتبط با جذب و آموزش نیروی جدید می‌شود.

بهبود رضایت شغلی: کارکنانی که به سازمان خود متعهد هستند، اغلب از شغل خود رضایت بیشتری دارند و این رضایت شغلی به نوبه خود می‌تواند به عملکرد بهتر منجر شود.

توسعه فرهنگ سازمانی مثبت: تعهد سازمانی بالا به توسعه فرهنگ سازمانی مثبت کمک می‌کند، چرا که کارکنان با انگیزه و متعهد بر دیگران نیز تاثیر مثبت می‌گذارند و محیط کاری بهتری را ایجاد می‌کنند.

افزایش همکاری و تعامل: کارکنان متعهد تمایل بیشتری به همکاری و تعامل با دیگران دارند که این همکاری می‌تواند به بهبود فرایندها و عملکرد کلی تیم‌ها منجر شود.

نوآوری و خلاقیت: تعهد سازمانی بالا می‌تواند انگیزه کارکنان را برای ارائه ایده‌های نوآورانه و خلاقانه افزایش دهد که این موضوع می‌تواند به بهبود عملکرد و رشد سازمان کمک کند.

جمع‌بندی

تعهد سازمانی به میزان تعلق و وابستگی کارکنان به سازمان خود اشاره دارد و نشان‌دهنده تمایل آن‌ها به ماندن و تلاش برای موفقیت سازمان است. این تعهد به سه بعد اصلی تقسیم می‌شود: 

• تعهد عاطفی (احساسات مثبت و تعلق به سازمان)
• تعهد مستمر (احساس نیاز به ماندن به دلیل هزینه‌های ترک سازمان)
• تعهد هنجاری (احساس وظیفه و مسئولیت نسبت به سازمان). 
• تعهد سازمانی می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری، کاهش نرخ ترک شغل و بهبود رضایت شغلی در کارکنان شود.