مالیات حقوق چیست و چگونه آن را محاسبه کنیم؟

بسیاری از کارمندان و کارگران، به دنبال میزان مالیات حقوق و فرمول محاسبه آن هستند. این مبلغ جزو کسوراتی‌ست که معمولا در فیش‌های حقوقی قید می‌شود. مالیات حقوق، از انواع مالیات‌های مستقیم است که بر درآمد حاصل از کار افراد حقیقی تحمیل می‌شود. این مالیات، از سوی کارفرمایان به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود و سپس، از حقوق کارکنان کسر می‌گردد. در این مطلب در خصوص میزان مالیات حقوق و همچنین نحوه محاسبه و قوانین آن نوشته‌ایم:

نحوه محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۳

قبل از اعمال معافیت مالیاتی بر روی حقوق، ابتدا باید مبلغ درآمد مشمول مالیات را محاسبه کرد. درآمد مشمول مالیات شامل کل دستمزد همراه با مزایای نقدی و غیرنقدی است، همچنین هرگونه درآمد دیگری که کارفرمایان به کارگران پرداخت می‌کنند نیز در آن محاسبه می‌شود. پس از محاسبه مبلغ درآمد مشمول مالیات، سقف معافیت مالیاتی از این مبلغ کسر خواهد شد. مبلغ باقی‌مانده نشان‌دهنده میزان درآمد مشمول مالیات حقوق است.

به عنوان مثال: اگر درآمد حقوقی فردی ۱۵ میلیون تومان باشد، می‌تواند تا مبلغ ۱۲ میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف باشد و هر میزان بیشتر از این مبلغ مشمول مالیات خواهد بود، طبق جدول معافیت مالیات.

۱۴۰۳جدول مالیات حقوق

جدول مقایسه‌ای مالیات حقوق درآمدهای ماهانه و سالانه ۱۴۰۳

جدول مالیات حقوق در سال ۱۴۰۳

بخشنامه مالیات حقوق ۱۴۰۳

حکم مربوط به مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ در بند «ث» تبصره (۱۵) قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور به این شکل آورده شده است:

ث- در سال ۱۴۰۳ سقف معافیت مالیاتی و نرخ مالیات حقوق بر مجموع درآمد مزد کارکنان دولتی و غیر دولتی که تحت عناوینی از قبیل حقوق و مزایا مقرری یا مزد، حق شغل، حق شاغل، فوق العاده‌ها، اضافه کار، حق‌الزحمه، حق مشاوره، حق حضور در جلسات، پاداش، حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق پژوهش، و کارانه اعم از مستمر یا غیر مستمر که به صورت نقدی و غیر نقدی از یک یا چند منبع در بخش دولتی و یا غیر دولتی تحصیل می‌نمایند چه از کارفرمای اصلی و یا غیر اصلی موضوع تبصره (۱) ماده (۸) قانون مالیات‌های مستقیم باشد، به شرح زیر است:

۱- سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده (۹۴) قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴ با اصلاحات و الحاقات بعدی در سال ۱۴۰۳ مبلغ یک میلیارد و چهارصد و چهل میلیون (۱،۴۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تعیین می‌شود.

۲- نرخ مالیات حقوق بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح زیر ‌می‌باشد:

۲-۱- نسبت به مازاد یک میلیارد و چهارصد و چهل میلیون (۲،۴۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا یک میلیارد و نهصد و هشتاد میلیون (۱،۹۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، ده درصد (٪۱۰)

۲-۲- نسبت به مازاد یک میلیارد و نهصد و هشتاد میلیون (۱،۹۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (۳،۲۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، پانزده درصد (٪۱۵)

۲-۳- نسبت به مازاد سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (۳،۲۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا چهار میلیارد و هشتصد میلیون (۴۸۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال بیست درصد (٪۲۰)

۴-۳- نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتصد میلیون (۴,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال به بالا، سی درصد (٪۳۰)

تمامی افرادی که در قبال ارائه خدمت در ‌دستگاه‌ها تحت هر عنوان از جمله ساعتی روزمزد قراردادی حق‌التدریس، حق‌التحقیق حق‌الزحمه حق نظارت حق‌التألیف و پاداش شورای حل اختلاف دریافتی دارند مشمول حکم این بند هستند. اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و آموزشی و قضات دادگستری از شمول این حکم مستثنی و مشمول ماده (۸۵) قانون مالیات‌های مستقیم هستند. ضمناً مالیات قرارداد‌های پژوهشی کماکان مشمول حکم تبصره (۲) ماده (۸۶) قانون مالیات‌های مستقیم الحاقی ۲۴۰۶/۴/۳۸ است.

۳- برای تعیین مالیات بر مجموع درآمد یاد شده پرداخت کنندگان حقوق قبل از هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند فهرست موضوع ماده (۹۶) قانون مالیات‌های مستقیم را برای محاسبه و تعیین مالیات متعلق به سامانه مالیات بر درآمد حقوق سازمان امور مالیاتی کشور ارسال نمایند. از تاریخ اعلام میزان مالیات مربوط به هر کارفرما در سامانه حداکثر تا پایان مهلت مقرر در ماده (۹۶) قانون مذکور پرداخت کننده حقوق باید نسبت به کسر و پرداخت مالیات اعلامی اقدام نماید. رعایت ترتیبات مذکور در حکم انجام تکالیف موضوع ماده (۹۶) قانون مالیات‌های مستقیم از حیث تسلیم فهرست محاسبه و کسر مالیات متعلق ‌می‌باشد.

۴- مفاد این بند در خصوص درآمد مشمول مالیات حاصل از عناوین برشمرده شده فوق که از مصادیق درآمد مواد (۸۲) و (۸۳) قانون مالیات‌های مستقیم نباشند نیز جاری است.

سقف مالیات بر حقوق در سال ۱۴۰۳

بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳ سقف معافیت مالیاتی حقوق بگیران مبلغ ۱۲ میلیون تومان در ماه تعیین شده است. این مسئله بدین معنی است که همه کارمندان و کارگرانی که دریافتی آنها در ماه تا ۱۲ میلیون تومان است، از پرداخت مالیات معاف هستند. دریافتی حقوق از مبلغ ۱۲ تا ۱۶/۵ میلیون تومان مالیات ۱۰ درصدی دریافت می‌شود. بنابراین افرادی که حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند، مبلغی به عنوان مالیات حقوق پرداخت نخواهند کرد.

مابه‌التفاوت مالیات حقوق در سامانه پرداخت مالیات چیست؟

چندی قبل نمایش مابه‌التفاوت مالیات حقوق در سامانه پرداخت مالیات، باعث به وجود آمدن سوالات زیادی برای مودیان مالیاتی شد. بعد از انتشار نامه‌ای از ادارات مالیاتی یکی از استان‌ها به ریاست سازمان امور مالیاتی و حسابرسی مشخص شد نمایش مبلغ مابه‌التفاوت مالیات مربوط به حقوق بگیرانی است که در بیش از یک محل حقوق دریافت می نمایند. در متن نامه مذکور آمده است:

«با عنایت به اینکه سامانه دریافت لیست حقوق، در ماه اخیر در محاسبه مالیات برخی از حقوق بگیران میزان مالیات ما به تفاوت نمایش می دهد. پس از بررسی در سامانه، مشخص گردید مالیات حقوق، مطابق فایل راهنمای پیوست محاسبه می گردد و در اکثر موارد نمایش ما به تفاوت مالیات مربوط به حقوق بگیرانی است که در بیش از یک محل حقوق دریافت می نمایند که سامانه مجموع دریافتی از کل کارفرمایان را ملاک محاسبه قرار می دهد، لذا برای راهنمایی مودیان لازم است فایل پیوست مطالعه گردیده و در صورت نیاز در اختیار مودیان محترم مالیاتی قرار گیرد. در صورتی که موارد مغایرت مشاهده گردید با داخلی ۴۲۹ آقای مهندس غازی مطرح نمایید.»

موارد معاف از مالیات حقوق

در برخی از موارد، قانون، استثنائاتی برای مالیات بر حقوق‌ها قائل می‌شود. موارد معاف از مالیات حقوق، عبارتند از:

معافیت مالیاتی کارکنانی که درآمد سالانه آنها کمتر از ۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باشد.

بر اساس ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد سالانه کارکنانی که کمتر از ۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باشد، از مالیات بر حقوق معاف است. این معافیت، برای هر یک از اعضای خانواده کارکنان نیز اعمال می‌شود. به عنوان مثال، اگر درآمد سالانه یک کارمند و همسرش، هر کدام ۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باشد، مجموع درآمد سالانه آنها ۱۳۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان خواهد بود و از مالیات بر حقوق معاف خواهد بود.

• معافیت مالیاتی کارکنانی که از محل فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی درآمد کسب می‌کنند.

بر اساس ماده ۸۵ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد کارکنانی که از محل فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی درآمد کسب می‌کنند، از مالیات بر حقوق معاف است. این معافیت، شامل حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی کارکنان می‌شود.

به عنوان مثال، اگر یک کارمند از محل فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی، درآمد سالانه‌ای معادل ۱۰۰ میلیون تومان داشته باشد، این درآمد از مالیات بر حقوق معاف خواهد بود.

• معافیت مالیاتی کارکنانی که در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته مشغول به کار هستند.

بر اساس ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد کارکنانی که در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته مشغول به کار هستند، از مالیات بر حقوق معاف است. این معافیت، شامل حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی کارکنان می‌شود.

مناطق محروم و کمتر توسعه یافته، طبق قانون بودجه سالانه، تعیین می‌شوند. به عنوان مثال، اگر یک کارمند در یک منطقه محروم و کمتر توسعه یافته، درآمد سالانه‌ای معادل ۱۰۰ میلیون تومان داشته باشد، این درآمد از مالیات بر حقوق معاف خواهد بود.

درآمدهای مشمول مالیات بر حقوق

درآمدهای مشمول مالیات بر حقوق، با کسر معافیت مالیاتی حقوق، محاسبه می‌شود. معافیت مالیاتی حقوق، در سال ۱۴۰۲، مبلغ ۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی که کارفرمایان در مقابل انجام کار به کارکنان خود پرداخت می‌کنند. مزایای غیرنقدی نیز مشمول مالیات بر حقوق هستند، مگر اینکه در قانون یا مقررات خاص، از مالیات معاف شده باشند. برخی از مزایای غیرنقدی مشمول مالیات بر حقوق عبارتند از:

• حق مسکن
• حق ماموریت
• حق اولاد
• حق عائله مندی
• پاداش
• مزایای رفاهی

درآمدهای مشمول مالیات بر حقوق، بر اساس ماده ۸۳ قانون مالیات‌های مستقیم، عبارتند از:

• حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی مندرج در قانون و مقرراتی که به موجب آن‌ها حقوق و مزایای کارمندان پرداخت می‌شود.
• اضافه کار و فوق العاده‌های غیرمستمر
• پاداش‌ها و مبالغ پرداختی به مناسبت اعیاد و جشن‌ها
• جمع جبرانی پرداختی به کارکنان
• هزینه سفر و فوق العاده مسافرت
• کمک هزینه مسکن و خواروبار
• حق اولاد و عائله مندی
• سایر مزایای نقدی و غیرنقدی

درآمدهای معاف از مالیات بر حقوق 1403

در بخش «موارد معاف از مالیات حقوق» بندهایی که در آنها مالیات، مورد معافیت قرار می‌گیرد، توضیح داده شده است. در این بخش موارد تکمیلی را ذکر کرده‌ایم. درآمدهای معاف از مالیات بر حقوق، عبارتند از:

• کمک هزینه مسکن
• کمک هزینه اقلام مصرفی
• کمک هزینه ایاب و ذهاب
• کمک هزینه عائله مندی
• کمک هزینه اولاد

برای برخورداری از معافیت‌های مالیاتی حقوق، کارکنان باید مدارک و مستندات لازم را به کارفرمای خود ارائه کنند. این مدارک و مستندات، عبارتند از:

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه
• اصل و کپی گواهینامه اشتغال به کار
• اصل و کپی مدارک مربوط به معافیت مالیاتی

کارفرمایان موظف هستند مدارک و مستندات ارائه شده توسط کارکنان را بررسی و در صورت احراز شرایط، مالیات حقوق آنها را به صورت معاف محاسبه کنند.

چه کسانی از مالیات حقوق1403معاف هستند؟

بر اساس ماده ۱ قانون مالیاتی بخش قانون مالیات های مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی نسبت به ملک یا اموال خود مشمول مالیات هستند. البته در این خصوص باید اشاره نمود که هر نوع از املاک و اموال مشمول مالیات نخواهد شد.

نکته دیگر آنکه برخی از سازمان ها به نمایندگی از دولت در دریافت مالیات همکاری می نمایند که البته با توجه به مفاد قانونی این موضوع اجرایی می شود. در این خصوص شاید بتوان گفت که به طور مستقیم به این نوع دریافت، مالیات اطلاق نمی شود اما در مفهوم واقعی نوعی مالیات است. مثلا زمانی که به صورت سالانه عوارض شهرداری برای املاک و یا خودرو ها صادر می شود، این درآمد به عنوان مالیاتی است که افراد برای تصاحب زمین، ملک و یا بنای خود به شهرداری پرداخت می نمایند و همچنین در خصوص خودرو.

در نتیجه برخی از هزینه هایی که از سوی نهاد ها و سازمان های دولتی برای مردم ایجاد می شود به عنوان مالیات، اما نه با این نام دریافت خواهد شد. بخش دوم تمام اشخاص حقیقی مقیم ایران هستند که در داخل و یا خارج از کشور درآمد کسب نموده اند. بخشی از درآمد این افراد با توجه به نکاتی که در قانون آمده است به عنوان مالیات باید به دولت پرداخت شود. بخش سوم تمام افراد غیر ایرانی هستند که به واسطه ایران و یا به زبانی دقیق تر به دلیل انواع معاملاتی که در داخل ایران برایشان مهیا شده است، مشمول مالیات خواهند شد.

به طور خلاصه باید اشاره کرد که افراد حقیقی و حقوقی که به واسطه این که حمایت دولت ایران باعث شده است تا در داخل کشور به منافع و یا درآمد دست یابند و یا از طریق واردات و صادرات سودآوری داشته باشند، باید مالیات دهند. نکته دیگر آن است که برخی از اشخاص از پرداخت مالیات معاف هستند که در ادامه این گروه را معرفی خواهیم نمود.

مالیات حقوق بازنشستگان

بر اساس ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده، از پرداخت مالیات معاف است. بنابراین، حقوق بازنشستگان از پرداخت مالیات بر حقوق معاف است. این معافیت، شامل حقوق بازنشستگان از صندوق‌های بازنشستگی دولتی، غیردولتی، لشکری و کشوری می‌شود. البته، در صورتی که بازنشستگان، شغل دومی داشته باشند و از محل آن شغل، درآمدی کسب کنند، مشمول مالیات حقوق خواهند شد. همچنین، برخی از مزایای غیرنقدی که به بازنشستگان پرداخت می‌شود، مشمول مالیات حقوق هستند. 

زمان ارسال فایل مالیات حقوق

طبق ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، پرداخت‌کنندگان حقوق، هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف‌اند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده ۸۵ این قانون محاسبه و کسر و‌ تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه‌های بعد فقط‌ تغییرات را صورت دهند.

بنابراین، زمان ارسال فایل مالیات حقوق، آخرین روز ماه بعد از پرداخت حقوق است. به عنوان مثال، اگر حقوق کارکنان یک شرکت در ماه تیر پرداخت شود، فایل مالیات حقوق باید تا پایان ماه مرداد به سازمان امور مالیاتی ارسال شود. فایل مالیات حقوق باید به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه مالیات بر حقوق ارسال شود. این سامانه توسط سازمان امور مالیاتی طراحی شده و در دسترس عموم قرار گرفته است. برای ارسال فایل مالیات حقوق، مراحل زیر را دنبال کنید:

• ۱- به سامانه مالیات بر حقوق مراجعه کنید.
• ۲- با استفاده از کد کاربری و رمز عبور خود، وارد سامانه شوید.
• ۳- در صفحه اصلی سامانه، بر روی گزینه “ارسال فایل مالیات حقوق” کلیک کنید.
• ۴- اطلاعات مورد نیاز را در فرم مربوطه وارد کنید.
• ۵- فایل مالیات حقوق را در فرم مربوطه بارگذاری کنید.
• ۶- بر روی گزینه “ارسال” کلیک کنید.

پس از ارسال فایل مالیات حقوق، سازمان امور مالیاتی، آن را بررسی و در صورت صحت، تایید می‌کند. در صورت عدم تایید فایل مالیات حقوق، علت عدم تایید به شما اعلام خواهد شد. در صورت عدم ارسال فایل مالیات در سامانه مالیات حقوق در موعد مقرر، مشمول جریمه خواهید شد. میزان جریمه، معادل ۲ درصد مالیات متعلق خواهد بود.

جمع‌بندی

مالیات حقوق یک نوع مالیات است که بر اساس درآمد حاصل از حقوق و دستمزد فرد اعمال می‌شود. دولت‌ها از طریق مالیات حقوق بخشی از درآمدهای فرد را جمع‌آوری می‌کنند تا برای تأمین هزینه‌های عمومی و اجرای سیاست‌های دولتی استفاده کنند. محاسبه مالیات حقوق معمولاً بر اساس سیستم مالیاتی کشور مربوطه صورت می‌گیرد. در بسیاری از سیستم‌های مالیاتی، مالیات حقوق به صورت پیش‌فرض به‌طور ماهانه از حقوق و دستمزد کسر می‌شود. برای محاسبه مالیات حقوق، مراحل زیر را دنبال کنید:

• ۱- تعیین درآمد حاصل از حقوق و دستمزد: محاسبه مجموع درآمد حاصل از حقوق و دستمزد در یک دوره زمانی مشخص.
• ۲- کسر کسورات قانونی: از درآمد حاصل از حقوق و دستمزد، کسورات قانونی مانند حق بیمه‌ها، حقوق تأمین اجتماعی و سایر کسورات مشروع که توسط قوانین مالیاتی تعیین شده‌اند، کسر می‌شود.
• ۳- محاسبه درآمد خالص: پس از کسر کسورات، مبلغ درآمد خالص به دست می‌آید.
• ۴- استفاده از جدول مالیاتی: بر اساس جدول مالیاتی کشور، میزان مالیات متناسب با میزان درآمد حاصله را پیدا کنید. این جدول به شما نشان می‌دهد درصد مالیات برای هر بازه از درآمد چقدر است.
• ۵- محاسبه مالیات: با استفاده از درصد مالیات مربوطه، مالیات حاصل از درآمد خالص را محاسبه کنید.
• ۶- دریافت حقوق خالص: حقوق خالص، یعنی مبلغی که پس از کسر مالیات از درآمد حاصل از حقوق و دستمزد باقی می‌ماند، به فرد پرداخت می‌شود.

برای دریافت حقوق روزانه می توانید از اینجا اقدام کنید.